Życie Szkoły

k ą c i k m a ł e g o o d k r y w c y

Życie szkoły

PAŹDZIERNIK 2015

Najpierw należy spróbować podnieść i przesunąć kamień

częściowo zakopany w ziemi – tylko przy pomocy rąk.

Później przy użyciu łopatki odkopać kamień na tyle, że-

by dało się wsunąć pod niego jeden koniec deski. Pod de-

skę należy włożyć mniejszy kamień i nacisnąć na wystający

drugi koniec deski, powodując tym samym podniesienie

dużego kamienia z ziemi. Eksperyment powtórzyć kilka ra-

zy, układając mniejszy kamień w różnych odległościach od

większego kamienia.

Co się okaże?

Ruszenie kamienia z miejsca tylko przy

pomocy rąk będzie bardzo trudne. Zaś gdy kamień zosta-

nie podważony deską, z jego wyjęciem z ziemi nie będzie

problemu. Im bliżej dużego kamienia będzie znajdował się

mniejszy kamień, na którym zostanie oparta deska, tym

podnoszenie będzie lżejsze. Wyjętego z ziemi kamienia

nie trzeba już dźwigać – lżej będzie go przetoczyć na wła-

ściwe miejsce.

Jak to wyjaśnić?

Otóż deska wystąpiła w roli„podnośni-

ka”. Moc tego prostego urządzenia jest tymwiększa, im bliżej

siebie leżą oba kamienie i jednocześnie im dalej od dużego

kamienia znajduje się punkt, na który działa siła podnoszą-

ca (czyli miejsce nacisku na deskę).

Eksperyment II – Jak ułatwić przesuwanie trud-

nych do toczenia i ciężkich przedmiotów?

Ciężkie przedmioty trudno przesuwać, gdyż trudno jest

pokonać siłę tarcia, skierowaną przeciwnie do wykonywa-

nego ruchu. Jest jednak prosty sposób na zmniejszenie

tej siły. Wystarczy ten sam przedmiot umieścić na kołach

i z jego przemieszczaniem nie będzie większego problemu.

Doprzeprowadzenia eksperymentunależyprzygotować:

■

cegłę lub ciężką książkę,

■

gumkę krawiecką,

■

kilka kredek ołówkowych.

Cegłę lub książkę obwiązać gumką, pozostawiając jeden

jej koniec dłuższy. Trzymając za wolny koniec gumki, próbo-

wać przesunąć obwiązany przedmiot.

To samo doświadczenie wykonać jeszcze raz, przy czym

pod przedmiot włożyć kilka kredek i znów próbować prze-

sunąć przedmiot, ciągnąc za wolny koniec gumki.

Co się okaże?

Za pierwszym razem przeciąganie bę-

dzie trudniejsze niż za drugim i z tego powodu zauważalna

będzie różnica w rozciągnięciu gumki. Podczas pierwszego

doświadczenia gumka rozciągnie się znacznie mocniej niż

podczas drugiego.

Do wykonania eksperymentu potrzebne będą:

■

2 szpulki po niciach,

■

2 druciane wieszaki,

■

drążek oparty o oparcia dwóch krzeseł,

■

linka o długości ok. 2 m,

■

siłomierz sprężynowy (warto go mieć, ale nie jest to

urządzenie konieczne do przeprowadzenia ekspery-

mentu),

■

książka.

Najpierw należy obwiązać książkę jednym końcem linki,

a potem, trzymając linkę za drugi koniec, podnieść książ-

kę do góry.

Następnie należy skonstruować„podnośnik”. Wieszaki od-

giąć, założyć na każdy szpulkę i ponownie zagiąć. Na opar-

ciach krzeseł ułożyć kij. Jeden wieszak ze szpulką zawiesić

na tym kiju. Wolny koniec linki, którą została obwiązana

książka, przełożyć przez obie szpulki, łącząc w ten sposób

dwa wieszaki. Ciągnąć za wolny koniec linki, aby podnieść

książkę do góry.

Co się okaże?

Za pierwszym razem trzeba będzie użyć

znacznie większej siły niż za drugim, z wykorzystaniem„pod-

nośnika”.