21 / 52
1 9
treningu zbyt wcześnie sprawiają, że dzieci są angażowane od
najmłodszych lat w intensywny trening, trwający 10 i więcej
godzin tygodniowo. Zwiększony wydatek energetyczny zwią-
zany z aktywnością fizyczną oraz uczestniczenie w zawodach
sportowych, przy niewłaściwych nawykach żywieniowych, mogą
inicjować zaburzenia odżywiania i bezpośrednio wpływać na stan
odżywienia, a w dalszej konsekwencji – prowadzić do zaburzeń
rozwojowych. Z badań wynika, że problem nadmiernej masy
ciała jest równie niebezpieczny
co zbyt niska masa ciała i niedo-
żywienie. Żywienie wpływa nie
tylko na prawidłowy wzrost orga-
nizmu, ale również ma przełożenie
na proces odnowy, możliwości
wysiłkowych oraz zmniejszenie
ryzyka kontuzji. Większość reko-
mendacji dla aktywnych fizycznie
dzieci jest przygotowywana przez ekstrapolowanie wyników
badań z grupy dorosłych sportowców na grupę dzieci. Wciąż jest
niewiele informacji dotyczących wpływu żywienia na młodych
zawodników oraz zwiększonego zapotrzebowania w tej grupie
wiekowej, zwłaszcza w młodszych grupach dzieci. Jednak czy
ekstrapolowanie wyników badań grupy dorosłych osób na grupę
dzieci jest odpowiednie? Należy przecież wziąć pod uwagę fizjo-
logiczne różnice pomiędzy dojrzałym organizmem a dzieckiem…
Dzieci nie są młodymi dorosłymi!
Żywienie w grupie aktywnych dzieci jest nakierowane nie tylko
na osiągnięcia sportowe, ale przede wszystkim na zaspokojenie
potrzeb rosnącego organizmu, zwłaszcza w okresach, kiedy pro-
cesy wzrostowe gwałtownie przyspieszają. Metabolizm organizmu
dziecka jest nieco inny niż osoby dorosłej, stąd mogą wynikać
pewne różnice między rekomendacjami dla młodych sportow-
ców a zaleceniami dla osób dorosłych zaangażowanych w sport.
Już w latach 70. XX w. Erikksson wykazał niższą aktywność fos-
fofruktokinazy oraz obniżony potencjał glikolityczny u dzieci
w wieku 11–13 lat w porównaniu do osób dorosłych.
Zapotrzebowanie energetyczne
Żywienie dzieci i młodzieży uprawiającej sport jest bardziej zło-
żone niż u osób dorosłych. Oprócz zwiększonego zapotrzebowania
na energię i składniki odżywcze charakterystyczne dla wybranej
dyscypliny sportu w ich planie żywienia trzeba uwzględnić potrzeby
zmieniające się w okresie dorastania. Aktywność fizyczna może
znacząco zwiększać zapotrzebowanie energetyczne i odżywcze
młodego organizmu. Jeśli przeliczymy zapotrzebowanie na kilo-
grammasy ciała okazuje się, że dzieci potrzebują zdecydowanie
więcej energii niż osoby dorosłe. Dodatkowo wśród dzieci i mło-
dzieży obserwuje się wyższy wydatek energetyczny związany
z treningiem niż u dorosłych sportowców, sięgający nawet 20–30%.
Energia dostarczona w postaci pożywienia zapewnia prawidłowy
przebieg procesów metabolicznych oraz ma bezpośredni wpływ
na stan odżywienia. Wysoki koszt energetyczny ćwiczeń może
być przyczyną zaburzeń odżywiania, a w dalszej konsekwencji
może prowadzić do zaburzeń rozwoju dziecka. Przeprowadzone
badania w różnych grupach wiekowych wśród trenujących dzieci
wykazały, że pokrycie zapotrzebowania kalorycznego nie było
wystarczające. Nieodpowiednia podaż kaloryczna wśród aktyw-
nych fizycznie dzieci w dłuższej perspektywie skutkuje niższą
Zapotrzebowanie kaloryczne u dzieci i młodzieży, IŻŻ
Grupa (płeć/wiek)
Masa ciała (kg)
Zapotrzebowanie kaloryczne
Aktywność mała
Aktywność umiarkowana
Aktywność duża
Na kg m.c.
dzieci 7–9
27
1600
1800
2100
56–78
chłopcy 10–12
38
2050
2400
2750
54–72
dziewczęta 10–12
37
1800
2100
2400
49–65
Nadmierna masa ciała u dzieci i młodzieży
wiąże się z poważnymi konsekwencjami
zdrowotnymi, zarówno w wieku
rozwojowym, jak i w wieku dorosłym.
Żywienie wpływa nie tylko na prawidłowy wzrost orga-
nizmu, ale również ma przełożenie na proces odnowy,
możliwości wysiłkowe oraz zmniejszenie ryzyka kontuzji.
Pamiętaj!