22 / 52
ŻYCIE SZKOŁY
STYCZEŃ 2015
20
gdyż początkowe trudności mogą okazać się wstępem do
rozwoju zaburzeń lękowych.
Nie wstydź się
– łatwo powiedzieć,
trudniej zrobić
Odczuwanym przez nas emocjom towarzyszą reakcje
zjologiczne, które mogą być widoczne dla otoczenia.
W przypadku wstydu i nieśmiałości często jest to czerwienie-
nie, drżenie głosu. Wewnętrznie uczniowie mogą odczuwać
chęć ukrycia się, zniknięcia, zewnętrznie natomiast widocz-
na może być reakcja skurczenia się. Te zewnętrzne oznaki
pełnią swoją funkcję, informują otoczenie, że dziecko od-
czuwa daną emocję, a także mogą być sygnałem do udzie-
lenia mu pomocy i wsparcia. Automatyczną reakcją osoby
dorosłej w takiej sytuacji często jest komunikat:
Nie wstydź
się
. Jest on wypowiadany z jak najlepszym zamiarem po-
mocy uczniowi, niestety zazwyczaj jednak przynosi od-
wrotne skutki. Komunikat ten jest paradoksem podobnym
do tego, gdy mówimy:
Bądź spontaniczny
do osoby, która
spontaniczna nie jest.
Jak już wcześniej wspomniałam, nieśmiałość i zawsty-
dzenie wiążą się z dyskomfortem bycia w centrum uwagi.
Komunikat, który zawstydzone dziecko wysyła, to:
Wsty-
dzę się, więc nie skupiaj na mnie tak mocno swojej uwagi.
Tymczasem mówiąc:
Nie wstydź się
, skupiamy się właśnie
na wstydzie dziecka i stawiamy je w centrum sytuacji. Do-
datkowo świadomość tego, że się czerwieni, że inni widzą
jego trudności, jeszcze bardziej potęguje odczuwane za-
wstydzenie. Bardziej pomocnym dla ucznia działaniem bę-
dzie raczej rozładowanie sytuacji, np. przez wprowadzenie
żartu, przekierowanie uwagi na coś innego, zwrócenie się
do całej grupy.
Jak pomagać dziecku, które
jest nieśmiałe?
Dzieci nieśmiałe z uwagi na odczuwane trudności mogą
mieć mniej okazji do wchodzenia w różne sytuacje społeczne
i tym samym zdobywania nowych doświadczeń oraz rozsze-
rzania swoich kompetencji społecznych. Warto więc stwa-
rzać uczniom okazję do tego, by mimo dyskomfortu mogli
angażować się w działania związane z kontaktami społecz-
nymi, jak również z ekspozycją.
Postaraj się wcześniej przygotować ucznia na zmiany i nowe sytuacje: opowiedz mu, czego może się spodziewać, co może
robić, żeby czuć się bardziej komfortowo.
Wskazuj dziecku i podkreślaj jego mocne strony. Gdy ma zmierzyć się z trudnym dla niego zadaniem, przypomnij mu po-
dobne sytuacje, w których już sobie poradziło, lub wskaż, które jego umiejętności będą mu pomocne.
Gdy zadajesz pytanie, daj uczniowi czas na odpowiedź, zastanowienie się.
Nie ośmieszaj ucznia, zwłaszcza w towarzystwie innych osób.
Gdy dziecko popełnia błąd, podkreślaj, że każdy ma prawo się mylić, zachęcaj je do dalszych prób.
Gdy zajęcia polegają na tym, że dzieci mają zabierać głos, odpowiadać na pytania, staraj się nie tworzyć atmosfery napięcia,
wyczekiwania na swoją kolej, lecz atmosferę swobodnej rozmowy zabarwionej od czasu do czasu humorem, żartem, co po-
może nieśmiałemu uczniowi rozładować napięcie.
Kilka ważnych wskazówek
p s y c h o l o g i a w s z k o l e