Życie Szkoły

www.zycieszkoly.com.pl

Jeśli chodzi o ekspozycję w klasie szkolnej, pomocne mo-

że być stopniowanie jej poziomu: zanim poprosimy dziecko

o wypowiedź czy wystąpienie na forum całej klasy, warto naj-

pierw dać mu do wykonania różne zadania w parach, póź-

niej w kilkuosobowych grupach. W momencie, gdy uczeń

uczestniczy w jakiejś aktywności z kolegą lub koleżanką,

uwaga jest już rozproszona na wszystkich zaangażowa-

nych uczestników, przez co sytuacja ta może być dla dziec-

ka mniej stresująca. Jednocześnie uczeń bierze w niej udział,

nie jest izolowany i w bezpieczniejszy dla siebie sposób mo-

że powoli rozwijać swoje kompetencje społeczne związane

np. z nawiązywaniem i podtrzymywaniem kontaktu, komu-

nikowaniem się.

Gdy nauczyciel chce zaangażować dziecko w jakieś działa-

nia podejmowane w szkole, np. zachęcić do wzięcia udziału

w przedstawieniu, zamiast pytać ucznia, czy w ogóle ma ocho-

tę wystąpić, może dać mu do wyboru konkretne możliwo-

ści:

Wolisz zagrać lwa czy krasnala?

Dziecko nieśmiałe automatycznie

może odmówić udziału w czymś,

co sprawia, że odczuwa dyskom-

fort. Przyjmując natomiast taką stra-

tegię, możemy łatwiej zachęcić je

do udziału.

Warto, by nauczyciel zwrócił też

uwagę na to, jak wyglądają relacje

rówieśnicze dziecka, nie tylko wi-

doczne w sali lekcyjnej podczas zajęć, ale też wtedy, gdy

aktywność uczniów przybiera mniej formalny charakter,

np. na korytarzu podczas przerwy. Dzieci nieśmiałe mogą

być bardziej narażone na izolowanie przez rówieśników lub

też na zachowania agresywne z ich strony. Takie sytuacje bę-

dą natomiast wzmacniać tendencje ucznia do dalszego wy-

cofywania się z kontaktów społecznych.

Ważna jest praca nie tylko z dzieckiem nieśmiałym, lecz

także z całą klasą. Nauczyciel może organizować zajęcia,

w czasie których omówi z dziećmi, że ludzie różnią się cha-

rakterem: są osoby bardziej energiczne, głośne, takie, które

lubią występować, są też ludzie spokojni, którzy wolą obser-

wować. Podczas takich zajęć można wykorzystać przykłady

zwierząt, o których mówi się, że mają pewne charaktery-

styczne cechy podobnie jak ludzie, np. mysz, sowa, lew. Ce-

lem takich zajęć powinno być też uwrażliwienie dzieci na to,

że jesteśmy różni i nie jest to nic złego oraz że nie powinni-

śmy dokuczać komuś, kto zachowuje się inaczej. Korzyścią

dla nieśmiałych uczniów jest natomiast informacja, że rów-

nież inni ludzi zachowują się podobnie jak oni.

Współpraca z rodzicami

dziecka nieśmiałego

Współpraca z rodzicami uczniów nieśmiałych i wstydliwych

może polegać na zachęceniu ich, by poza szkołą stwarza-

li dziecku okazję do kontaktów z rówieśnikami, np. u rodzi-

ny, znajomych, na podwórku. W ten sposób dziecko może

oswajać się z różnymi sytuacjami i zdobywać doświadcze-

nie społeczne. Ponadto można podpowiedzieć rodzicom, by

w domu zachęcali ucznia do występowania przed najbliższy-

mi. Ciekawą propozycją do pracy w domu może być przygo-

towanie przez dziecko przedstawienia czy innego występu,

na który zaprosi rodziców, dziadków, wręczając im własno-

ręcznie wykonane zaproszenia. Po domowym spektaklu ma-

łemu aktorowi należą się oczywiście gratulacje.

Sytuacje ekspozycji społecznej są dla dzieci nieśmiałych

stresujące, a to z kolei powoduje pewne odczucia płynące

z ciała, takie jak przyspieszone bi-

cie serca, napięcie mięśni i suchość

w ustach. Jeśli jest taka możliwość,

można zorganizować zajęcia (np. ze

szkolnym psychologiem) na temat

stresu oraz sposobów radzenia sobie

z nim. Jeżeli natomiast nauczyciel lub

rodzice zaobserwują, że zjologiczne

objawy stresu u dziecka się nasilają

i znacznie utrudniająmu funkcjono-

wanie, warto zwrócić się o pomoc

do specjalisty (np. psychologa szkolnego), gdyż sygnały te

mogą być przejawem nasilonego lęku. W sytuacji łagodne-

go stresu można polecić rodzicom, by skorzystali z dostęp-

nych w internecie technik relaksacyjnych dla dzieci, np. bajek,

nagrań, które opierają się na ćwiczeniach oddechowych, re-

laksacji mięśni czy też metodach wyobrażeniowych, ułatwia-

jących dziecku wyciszenie się i uspokojenie.

Małgorzata Tomera

Psycholog w CentrumWspomagania Rozwoju Dziecka „Papilio”

w Kaliszu, autorka bajek o emocjach pt. „Piotruś i emocje”.

p s y c h o l o g i a w s z k o l e

Literatura:

Last C. G.,

Jak pomóc dziecku, które się boi

, Wydawnictwo eSPe,

Kraków 2012.

Natura emocji

, pod red. P. Ekmana, R.J. Davidsona, GWP,

Gdańsk 2002.

Psychologia emocji

, pod red. M. Lewisa, J.M. Haviland-Jones,

GWP, Gdańsk 2005.

Psychologia rozwoju człowieka

, t. 2, pod red. B. Harwas-Napierały,

J. Trempały, PWN, Warszawa 2001.

Stallard P.,

Czujesz tak, jak myślisz

, Wydawnictwo Zysk i S-ka,

Poznań 2006.