Życie Szkoły

Życie szkoły

PAŹDZIERNIK 2015

„klientem”, czyli dziećmi i ich rodzicami oraz z czynnikami

stresogennymi, takimi jak hałas czy nieprzewidywalne za-

chowania uczniów, są szczególnie narażeni na wypalenie.

Dlatego warto walczyć z tym syndromem, najlepiej jeszcze

zanim nas dopadnie.

O wypaleniu słów kilka

Zjawiskiemwypalenia zawodowego zainteresowano się

w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy szybko

postępujące przemiany cywilizacyjne i gospodarcze doprowa-

dziły do pojawienia się większego zmęczenia u pracowników

oraz wyższego poziomu stresu. Rozwój koncepcji wypale-

nia zawodowego nastąpił w dużej mierze za sprawą badań

i publikacji amerykańskiej psycholog Christiny Maslach, która

wspólnie z Susan Jackson opisała wypalenie jako

zjawisko składające się z trzech czynników:

psychologicznego zespołu wyczerpa-

nia emocjonalnego, depersonaliza-

cji i obniżonego poczucia dokonań

osobistych. Wyczerpanie emo-

cjonalne jest tym, co potocznie

określamy poczuciem zmęcze-

nia i brakiem sił do działania,

cieszenia się czy angażowania

w jakieś projekty. Depersonali-

zacja oznacza spłyconą empa-

tię i podejście do innych, których

z czasem osoba dotknięta wypale-

niem traktuje przedmiotowo, zamiast

podmiotowo. Natomiast obniżone poczucie

dokonań osobistych to mniejsze zadowolenie ze

swoich osiągnięć, gorsze ocenianie własnych kompetencji

oraz brak wiary w możliwość osiągnięcia sukcesu.

Co nas wypala? Niestety, wiele czynników. Można je po-

dzielić na organizacyjne, czyli związane z miejscem pracy

i psychologiczne, czyli sposób, w jaki myślimy, wartościujemy

i odbieramy rzeczywistość. Wśród organizacyjnych czynni-

ków znajduje się

m.in

. zbyt duża liczba zadań do wykonania,

brak możliwości decydowania w pracy czy niskie wynagro-

dzenie przy równoczesnym byciu niedocenionym. Do psy-

chologicznych czynników należy

m.in

. przeżywanie stresu,

zamartwianie się opinią innych czy zbyt duża ambicja wzglę-

dem siebie i pracy.

Nie jest możliwe wyeliminowanie wszystkich potencjal-

nych zagrożeń, ale warto je minimalizować i dbać o swój

komfort. Czasami jednak trudno zachować równowagę i po-

jawiają się pierwsze oznaki wypalenia. Bowiem wypalenie

zawodowe nie pojawa się z dnia na dzień ani nie atakuje od

razu z dużym natężeniem. Jak rozpoznać początki wypale-

nia? Zazwyczaj pojawia się faza ostrzegawcza, charaktery-

zująca się drażliwością, uczuciem zmęczenia i zniechęcenia,

głównie z powodu nadmiaru pracy. Często tym objawom

towarzyszą reakcje somatyczne, np. ból głowy czy problemy

ze snem. Jeżeli zauważasz u siebie takie stany, możesz sto-

sunkowo szybko wrócić do równowagi, ograniczając ilość

pracy czy idąc na urlop, żeby odpocząć od rutyny zawodo-

wej i napięcia. Jeżeli faza ostrzegawcza przedłuża się i nie

podejmuje się działań, aby zniwelować ten stan, następu-

je drugi etap. Charakteryzuje się spadkiem efektywności

– wolniej wykonujemy pracę, robimy więcej błędów, nie

możemy się skupić. Do tego dochodzi irytacja oraz gorsze

traktowanie innych. W tej fazie potrzebny jest urlop wypo-

czynkowy i regeneracja albo i pomoc specjali-

sty, żeby powrócić do stanu równowagi.

Trzecią i najpoważniejszą fazą wypa-

lenia jest etap, w którym syndrom

utrzymuje się przez dłuższy czas

i wpływa na całokształt funkcjo-

nowania. Skutki widać nie tyl-

ko po gorszym wykonywaniu

obowiązków zawodowych czy

przedmiotowym traktowaniu

współpracowników, wypale-

nie ogarnia inne obszary życia

– osoby nim dotknięte są opry-

skliwe dla współdomowników, nie

mają ochoty na realizację swoich pasji,

czy tracą apetyt i spokojny sen. Pomyśl-

ny powrót do stanu równowagi wymaga po-

mocy specjalisty.

Ujarzmij ten stres

Wypalenie zawodowe jest poważnym zagrożeniem dla

funkcjonowania i zdrowia, dlatego lepiej go nie lekceważyć.

Należy z nimwalczyć, zanim jeszcze nas dopadnie. Jednym

z głównych winowajców wypalania się jest stres. Całkowi-

te pozbycie się stresu jest niemożliwe, ale też niezdrowe

– sporadyczny mobilizuje do działania i ostrzega przed nie-

bezpieczeństwem. Niestety, większość z nas jest narażona

na stres, który pojawia się częściej i ma większe natężenie.

Stres jest stanem obciążenia psychicznego i fizycznego

w sytuacji, gdy wymagania otoczenia przekraczają możliwo-

ści jednostki. Źródłem stresu mogą być kryzysy rozwojowe,

sytuacje zagrażające zdrowiu albo poczucie braku kontroli

nad własnym życiem.

d o s k o n a l e n i e z a w o d o w e

Jednym z głównych

winowajców wypalania się

jest stres. Całkowite pozbycie się

stresu jest niemożliwe, ale też

niezdrowe – sporadyczny mobilizuje

do działania i ostrzega przed

niebezpieczeństwem. Niestety,

większość z nas jest narażona

na stres, który pojawia się

częściej i ma większe

natężenie.